Μαθαίνω γιά τούς ὕμνους τῶν Χριστουγέννων τοῦ ἀρχιμ.Ἰακώβου Κανάκη
Τά λειτουργικά κείμενα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἕνας θησαυρός γιά ὅσους ἐπιθυμοῦν νά ἐντρυφήσουν στά βαθύτερα θεολογικά τους θέματα. Κάθε πρόταση ἤ κάθε λέξη, πολλές φορές, ἀναδύει τήν χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τό ὁποῖο φωτίζει τούς ἱερούς συνθέτες καί ὑμνογράφους.
Εἶχαν μεγάλη πνευματικότητα οἱ ἅγιοι πού συνέθεσαν τούς ὕμνους τῶν ἑορτῶν. Εἶχαν μεγάλη ἀγάπη γιά τόν Χριστό, τήν Παναγία καί τούς ἁγίους. Εἰδικά οἱ ὕμνοι τῶν Χριστουγέννων, στούς ὁποίους ἀναφερόμαστε εἶναι θεολογικά μαργαριτάρια.
Τό πρῶτο τροπάριο τῆς Γ´ ὠδῆς τοῦ Ἰαμβικοῦ Κανόνα τῶν Χριστουγέννων εἶναι τό ἀκόλουθο:
Νεῦσον πρός ὕμνους, οἰκετῶν Εὐεργέτα
Ἐχθροῦ ταπεινῶν, τήν ἐπηρμένην ὀφρύν•
Φέρωντε παντεπόπτα, τῆς ἁμαρτίας
Ὕπερθεν ἀκλόνητον, ἐστηριγμένους
Μάκαρ μελῳδούς, τῆ βάσει τῆς Πίστεως.
Στό τροπάριο αὐτό βλέπουμε τήν ἰκεσία τοῦ προσευχομένου στό Θεό ἀνθρώπου, κατά τήν ὁποία τόν ἀναγνωρίζει ὡς μακάριο εὐεργέτη του. Πράγματι, ὁ μεγαλύτερος εὐεργέτης τῆς ζωῆς μας εἶναι ὁ Χριστός.Ἰδιαιτέρως ὅταν μᾶς βλέπει νά τόν ἐπικαλούμαστε στέκει δίπλα μας μέ ἀγάπη. Ὅλους τούς ἀκούει! Μᾶς ἀκούει καί ξέρει τί χρειαζόμαστε πρίν κἄν τό ζητήσουμε. Ἄς ἀκούσει, λέει τό τροπάριο, καί ἐμᾶς πού τόν ὑμνοῦμε τούτη τήν ὥρα καί ἄς ταπεινώσει τούς ἐχθρούς πού διακρίνονται ἀπό τήν ἀλαζονία, « τό ὑπερήφανο φρύδι» ὅπως ἀναφέρεται. Ἀκόμα, ὁ ποιητής τοῦ ὕμνου, ζητᾶ ἀπό τόν Θεό νά εὐλογήσει ὅσους τόν δοξολογοῦν στηρίζοντάς τους ταυτόχρονα στή πίστη ἀφοῦ αὐτή ἀποτελεῖ τήν βάση ὅλης τῆς Πίστεως.
Η Παναγία στην υμνολογία των Χριστουγέννων
Αφού έχουμε μελετήσει ήδη μερικά τροπάρια του Ιαμβικού Κανόνα των Χριστουγέννων προχωρούμε στο δεύτερο τροπάριο της Γ´ωδής. Η ερμηνευτική αυτή προσέγγιση των τροπαρίων πραγματοποείται για την κατανόηση των λειτουργικών αυτών κειμένων, η οποία θα μας βοηθήσει στην βίωση της λατρείας μας μέσα στον ναό.
Νύμφης Πανάγνου, τόν πανόλβιον τόκον
Ἰδεῖν ὑπέρ νοῦν, ἠξιωμένος χορός
Ἄγραυλος ἐκλονεῖτο, τῶ ξένῳ τρόπῳ•
Τάξιν μελωδοῦσαν τε, τῶν Ἀσωμάτων
Ἄνακτα Χριστόν, ἀσπόρως σαρκούμενον.
Το περιεχόμενο του τροπαρίου αυτού μας μεταφέρει στην νύχτα εκείνη της Γεννήσεως του Χριστού. Ο χορός των βοσκών που βρισκόταν στους αγρούς, συνοδεύοντας τα ποίμνια, αξιώθηκε να ζήσει το περιβάλλον του μυστηρίου της Γεννήσεως. Αξιώθηκαν να δουν το παράξενο της νύκτας εκείνης, να δουν ό,τι ο νους τους δεν είχε βάλει ποτέ. Η πάναγνος Μαρία γέννησε τον Δεσπότη Χριστό, τον μέγιστο και ανεπανάληπτο αυτόν βασιλιά (Άναξ), ο οποίος έλαβε σάρκα, έγινε δηλαδή άνθρωπος, χωρίς σπορά, «ασπόρως σαρκούμενον». Στον ύμνο αυτόν, όπως και σε άλλους παρόμοιους, εντοπίζεται η άριστη γνώση των δογμάτων της Εκκλησίας από τον υμνογράγο και κυρίως η γνώση του στο χριστολογικό δόγμα. Όλοι εκείνη την νύχτα υμνούσαν τον δημιουργό τους. Άγγελοι και άνθρωποι! Οι άγγελοι γιατί γέμισαν και ένωσαν με τις ουράνιες μελωδίες τον ουρανό και την γη. Οι άνθρωποι, βοσκοί και μάγοι, γιατί προσκύνησαν με ευλάβεια το θείο βρέφος αναγνωρίζοντάς το ως βασιλέα των βασιλευόντων. Το αντιφατικό, που παρατηρούμε στην ορθόδοξη εικονογραφία των Χριστουγέννων, είναι ότι το βασιλικό αυτό παιδί γεννιέται όχι σε μια κούνια αλλά σε ένα φέρετρο, και γνωρίζουμε όλοι το γιατί.
