Τα περιβαλλοντικά οφέλη από την πράσινη μετάβαση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας είναι πολλαπλά: μείωση των εκπομπών αερίων και της παραγωγής αποβλήτων, περιορισμός της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, διατήρηση της βιοποικιλότητας και βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα και της δημόσιας υγείας.
Η πράσινη μετάβαση της βιομηχανίας μπορεί να αποτελέσει μία ευκαιρία για την ανάδυση νέων πρωτοπόρων και καινοτόμων βιομηχανικών κλάδων με ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Τα κράτη που θα λειτουργήσουν ως πρωτοπόροι στην ανάπτυξη καινοτόμων πράσινων τεχνολογιών θα αποκτήσουν συγκριτικό πλεονέκτημα στη νέα αναδυόμενη αγορά, αποκομίζοντας μακροπρόθεσμα οφέλη για την εγχώρια οικονομία, σε ό,τι αφορά κυρίως τις εξαγωγές σε άλλα κράτη.
Ωστόσο, το κόστος της πράσινης μετάβασης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας παραμένει ιδιαίτερα υψηλό, ιδίως για τις επιχειρήσεις και τις βιομηχανίες υψηλής ενεργειακής έντασης, με σημαντικές αρνητικές μακροοικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις βραχυπρόθεσμα. Επίσης, οι θετικές επιπτώσεις που απορρέουν από τη μείωση της κατανάλωσης και του κόστους ενέργειας προκύπτουν όταν τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης λαμβάνουν χώρα σε μεγάλη κλίμακα.
Οι επιπτώσεις της πράσινης μετάβασης μπορεί να έχουν, υπό προϋποθέσεις, θετικό και αρνητικό πρόσημο. Για παράδειγμα, η υιοθέτηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης στον τομέα της βιομηχανίας εκτιμάται ότι θα επηρεάσει άμεσα το εμπορικό ισοζύγιο, καθώς θα μειωθούν οι εισαγωγές πετρελαίου και ορυκτών καυσίμων και θα αυξηθούν οι εξαγωγές τεχνολογικά πράσινων καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.
Επιπλέον, η αύξηση της ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες υψηλής ενεργειακής απόδοσης μπορεί να οδηγήσει σε οικονομίες κλίμακας, δημιουργώντας ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις επιχειρήσεις που πρωτοπορούν στην πράσινη μετάβαση. Βέβαια, αυτή η θετική μεταβολή του εμπορικού ισοζυγίου δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
Τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης θα μπορούσαν να προκαλέσουν αρνητικές εμπορικές επιπτώσεις εάν αυξηθεί δυσανάλογα το παραγωγικό κόστος για συγκεκριμένους βιομηχανικούς κλάδους ή οι απαιτούμενες επενδύσεις δεν είναι οικονομικά αποδοτικές.
Συνολικά, η εγχώρια και ευρωπαϊκή βιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντικούς κινδύνους, που συνδέονται με τη μείωση της ανταγωνιστικότητάς της, τη μείωση της παραγωγής και τη μετεγκατάσταση επιχειρήσεων και βιομηχανικών μονάδων εκτός ΕΕ.
Προκειμένου να εξαλειφθούν οι αρνητικές επιπτώσεις και να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη της πράσινης μετάβασης, θα πρέπει να υιοθετηθούν στοχευμένες παρεμβάσεις δημόσιας πολιτικής τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τα νοικοκυριά, που αναμένεται να επωμισθούν το σημαντικότερο κόστος, έστω βραχυπρόθεσμα.
Απαντήσεις στις προκλήσεις της πράσινης μετάβασης επιχειρεί να δώσει το έργο «Ανθεκτικότητα, Συμπερίληψη και Ανάπτυξη: Προς μια Δίκαιη Πράσινη και Ψηφιακή Μετάβαση των Ελληνικών Περιφερειών» (JustReDI), το οποίο λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0, με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU και υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας.
Το έργο JustReDI υλοποιείται με τη σύμπραξη έξι φορέων και ιδρυμάτων: του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), του Ερευνητικού Κέντρου «ΑΘΗΝΑ», καθώς και του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ) και του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος (ΔιΠΑΕ).
Το JustReDI περιλαμβάνει ένα συνεκτικό σύνολο δράσεων που θα συμβάλλουν στην υλοποίηση των ευρωπαϊκών και εθνικών στρατηγικών για την αναπτυξιακή πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας, μεγιστοποιώντας τον θετικό αντίκτυπο για την τοπική κοινωνία, ελαχιστοποιώντας τις κοινωνικές επιπτώσεις της διττής μετάβασης, ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες και περιφέρειες, και ενισχύοντας την οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα υπό το πρίσμα της δίκαιης ανάπτυξης και της συμπερίληψης.
Ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τις αντιλήψεις που σχηματίζουν οι Έλληνες για τα θέματα αυτά είναι και η έγκυρη δημόσια πληροφόρηση. Έτσι, το έργο περιλαμβάνει μια δράση για την αποτίμηση της αξιοπιστίας των ειδήσεων γύρω από την κλιματική αλλαγή και την πράσινη μετάβαση (Check4Facts).
Περισσότεροι πολίτες συμμετέχοντες στη διαδικασία, περισσότερες ευκαιρίες για βιώσιμη ανάπτυξη.
Εικόνες από FREEP!K
