Ένα έθιμο από τα παλιά χρόνια αναβίωνε σε κάθε σπίτι : “ΤΑ ΓΟΥΡΝΟΣΦΑΓΙΑ”
Το κρέας των χοιρινών στο χωριό μας αποτελούσε βασική τροφή για τους κατοίκους του. Αποτελούσε το πρόχειρο φαγητό, τον εκλεκτό μεζέ για τον καλεσμένο η για τον έκτακτο επισκέπτη. Το προσφάι της εργατιάς, βασικό πρόχειρο, γρήγορο και γευστικότατο έδεσμα, ο περίφημος “ΚΑΓΙΑΝΑΣ” η και σκέτο βγαλμένο με τα χεράκια της νοικοκυράς, κατευθείαν από το κιούπι (λαΐνα) .
Η κάθε οικογένεια αγόραζε την άνοιξη μικρά γουρουνόπουλα (στη Μεγαλόπολη υπήρχε δρόμος που πουλούσαν τα γουρουνόπουλα και τον έλεγαν (γουρνοπάζαρο), τα οποία τα έτρεφαν, με αποφάγια ,πλύματα, τυρόγαλο ανακατεμένο με πίτουρα και το ονόμαζαν τάραμα το έριχναν στον κορίτο και το έτρωγε το γουρούνι που είναι παμφάγο ζώο και το τάιζαν πολύ για να μεγαλώσει (έφταναν μέχρι 150 οκάδες) και να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερο λίπος γιατί το χρησιμοποιούσαν και στο παστό και στα φαγητά.
Το χοιρινό το έσφαζαν τα Χριστούγεννα και αν είχαν 2 έσφαζαν και τις απόκριες. Το σφάξιμο του χοιρινού ήταν μια μέρα χαράς και γιορτής, για όλα τα σπίτια. Τα παιδιά περίμεναν να πάρουν την ουροδόχο κύστη {φούσκα} για να την φουσκώσουν να την κάνουν μπαλόνι και να παίξουν.
Το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν ως εξής:
Πρωί-πρωί άναβαν φωτιά με ξύλα και ζέσταιναν το νερό στο λεβέτια. Ακόνιζαν τα μακρυμάνικα μαχαίρια τους, ετοίμαζαν όλα τα εργαλεία και η ομάδα 5~6 ατόμων ξεκίναγαν, έπιαναν το χοιρινό το έριχναν κάτω και το ακινητοποιούσαν, τότε ο σφάχτης κτύπαγε δυνατά με το μαχαίρι στο λαιμό , τα ουρλιαχτά των χοιρινών επισκίαζαν την ηρεμία του χωριού.
Όταν το χοιρινό είχε τελειώσει πλέον , το ξάπλωναν πάνω σε ένα χαμηλό τραπέζι (σοφρά) η μια παλιά ξύλινη πόρτα για να το ξυρίσουν από τις τρίχες.
Πρώτα έβρεχαν με κρύο νερό το δέρμα του γουρουνιού και μετά με το θερμό (καυτό) νερό. Το σκέπαζαν με μια λινάτσα για λίγη ώρα και μετά του ξύριζαν τις τρίχες με τα μαχαίρια (πιο παλιά το έγδερναν και με το δέρμα έφτιαχναν τσαρούχια τα λεγόμενα (γουρνοτσάρουχα.).
Το δέρμα του γουρουνιού τη λεγόμενη “Σφέρτσα” δεν την έβγαζαν την άφηναν επάνω στο σφαχτό με το λίπος για να το χρησιμοποιήσουν για να φτιάξουν το παστό αργότερα.
Το πρώτο μεζέ που δοκίμαζαν ήταν ο καρούντζος που ψήνανε στη θράκα οι νοικοκυράδες.
Αφού το κρέμαγαν με το τσιγκέλι , άνοιγαν την κοιλιά του και έβγαζαν τα εντόσθια και τα έντερα, τα πνευμόνια , τα συκώτια και γλυκάδια τα ετοίμαζε η νοικοκυρά να φάει η παρέα να πιούν ένα ποτήρι και να ευχηθούν ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ και ΚΑΛΟΦΑΓΟΤΟ και η παρέα συνέχιζε σε άλλο σπίτι για το επόμενο χοιρινό.
Το χοιρινό το άφηναν κρεμασμένο 1-2 μέρες και μετά το έκοβαν σε κομμάτια ξεχωρίζοντας άλλο για παστό και άλλο για φαγητό την δε σφέρτσα την έβγαζαν σε λωρίδες και θα έβαζαν για παστό και για λίπος.
Οι νοικοκυρές έφτιαχναν την περίφημη “ΟΜΑΤΙΑ”. Από τα χονδρά έντερα που είχαν πλύνει και καθαρίσει προσεκτικά. Με το βρασμένο σιτάρι (μπουλουγούρι) ,βρασμένο πνευμόνι , χόρτα καυκαλίθρες, αλάτι, πιπέρι ,μπαχαρικά τα έκαναν ένα μίγμα και γέμιζαν τα χονδρά έντερα και το έψηναν στο φούρνο. Το αποτέλεσμα ήταν ένας μεζές, που όλοι ήθελαν να γευθούν. Με τα λεπτά έντερα έφτιαχναν τα λουκάνικα. Έκοβαν ψαχνό κρέας σε μικρά-μικρά κομματάκια έβαζαν αλάτι ,πιπέρι, μπαχαρικά ,ψιλοκομμένη πορτοκαλόφλουδα και κρασί σπιτικό και γέμιζαν τα έντερα, τα τρυπούσαν για να φεύγουν τα υγρά και να ξεραθεί το περιεχόμενο . Τα έδεναν στο μέγεθος που ήθελαν και τα κρεμούσαν στο τζάκι για να καπνιστούν και να χάσουν τα υγρά τους.
Το κρέας που είχαν διαλέξει για παστό το αλάτιζαν με μπόλικο χονδρό αλάτι και το άφηναν 2-3 μέρες να τραβήξει το αλάτι. Έκοβαν το κρέας και τις σφέρτσες σε μικρά κομμάτια το έβαζαν στο λεβέτι και σε σιγανή φωτιά το έβραζαν , ανακατεύοντας το συνέχεια έβαζαν μπαχαρικά και κρασί και το τσιγαρίζανε μέχρι να πάρει χρώμα. Στην συνέχεια το έβαζαν σε μικρά πυθάρια ( κιούπια , λαΐνες ) και το κάλυπταν με λίπος για να διατηρηθεί όλο το χρόνο .
Το παστό είναι ένα νόστιμο πρόχειρο φαγητό, με αυγά ομελέτα και τοματοπελτέ η κρεμμύδια με αυγά και παστό κρέας για την οικογένεια και τον έκτακτο επισκέπτη.
Με τον πατσά το κεφάλι και τα πόδια του χοιρινού έφτιαχναν τον πατσά την λεγόμενη ΠΗΧΤΗ.
Σήμερα αυτό το έθιμο σχεδόν έχει εξαφανιστεί ,γιατί το χωριό ερήμωσε και οι λιγοστοί κάτοικοι του είναι ηλικιωμένοι.
* Το κείμενο είναι από την σελίδα του Συλλόγου Απανταχού Βαγγαίων στο Facebook
