Αν και ήταν σχετικά βραχύβια, η Μεγαλόπολη ήταν μια σημαντική πόλη στην Αρχαία Αρκαδία. Ιδρύθηκε από τους Θηβαίους μετά τη νίκη τους κατά των Σπαρτιατών και ήταν η πρωτεύουσα της Αρκαδικής Συμμαχίας. Κατείχε μια εκτεταμένη περιοχή εκατέρωθεν του Αλφειού ποταμού και ανάμεσα στα πολλά αστικά κτίρια που διέθετε, υπήρχε και ένα θέατρο που ήταν το μεγαλύτερο τότε στην Ελλάδα.
Η Μεγαλόπολη ιδρύθηκε το 371 π.Χ. Το ιστορικό ήταν ότι οι Θηβαίοι είχαν μόλις νικήσει τους Σπαρτιάτες στη μάχη των Λεύκτρων και ο κορυφαίος Θηβαίος στρατηγός, ο Επαμεινώνδας, ήθελε να αλλάξει τις στρατηγικές ισορροπίες δημιουργώντας μια νέα πόλη που θα λειτουργούσε ως αντίβαρο στη Σπάρτη.
Η κατασκευή της κράτησε περίπου 10 χρόνια και η πόλη κατοικήθηκε με τη βία από τους κατοίκους περίπου 40 χωριών και πόλεων της περιοχής. Στη συνέχεια έγινε η πρωτεύουσα της νεοσύστατης «Αρκαδικής Συμμαχίας» και υποστηρίχθηκε από ένα μεγάλο απόσπασμα Θηβαίων στρατιωτών.
Η νέα πόλη ήταν πολύ εκτεταμένη και κάλυπτε μια περιοχή εκατέρωθεν του ποταμού Ελισσώνα, παραπόταμου του Αλφειού, του μεγαλύτερου ποταμού της Πελοποννήσου. Το συνολικό μήκος των τειχών είναι γνωστό ότι ήταν περίπου 8 ή 9 χιλιόμετρα, αν και μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί κανένα ίχνος τους. Το θέατρο βρισκόταν στη νότια πλευρά του ποταμού και ήταν το μεγαλύτερο στην Ελλάδα εκείνη την εποχή με χωρητικότητα άνω των 20.000 ατόμων. Ήταν τόσο μεγάλο επειδή χρησιμοποιούνταν και για πολιτικές συγκεντρώσεις στις οποίες μπορούσε να παρευρεθεί οποιοσδήποτε από τους πολίτες. Ακριβώς απέναντι από το θέατρο βρισκόταν το Θερσίλιον, η αίθουσα συνεδριάσεων.
Βόρεια του ποταμού βρισκόταν η αγορά που περιλάμβανε τα ιερά του Σωτήρη Δία, του Λυκαίου Δία, το ναό του Ακακισίου Ερμή και τη Στοά του Μυροπόδη. Η Φιλίππειος Στοά ήταν μια στοά που χτίστηκε προς τιμήν του Φιλίππου Β’ της Μακεδονίας, ο οποίος είχε συμμαχήσει με τη Μεγαλόπολη κατά των Σπαρτιατών και ο οποίος είχε επισκεφθεί και διαμείνει στην πόλη, όπως, αργότερα, και ο γιος του Μέγας Αλέξανδρος.
Μετά την κατασκευή της πόλης οι Σπαρτιάτες προσπάθησαν επανειλημμένα να την κατακτήσουν αλλά κάθε φορά απωθήθηκαν. Τελικά όμως τα κατάφεραν μετά από μια αιφνιδιαστική επίθεση το 223 π.Χ., η οποία ήταν κατά παράβαση μιας συνθήκης ειρήνης. Μετά την κατάληψη της πόλης οι Σπαρτιάτες σκότωσαν πολλούς από τους κατοίκους της και κατέστρεψαν τα περισσότερα κτίρια. Αν και η Μεγαλόπολη ανοικοδομήθηκε στη συνέχεια, δεν ανέκτησε ποτέ την προηγούμενη σημασία της και οδηγήθηκε σε σταδιακή παρακμή.
Όταν ο Έλληνας γεωγράφος/ιστορικός επισκέφθηκε τη Μεγαλόπολη το 15 π.Χ. ήταν απλώς μια ασήμαντη μικρή πόλη και όταν πέρασε από εκεί ο Παυσανίας το 170 μ.Χ. ήταν ως επί το πλείστον έρημη.
Κατά τη βυζαντινή εποχή πολλοί από τους αρχαίους ναούς καταστράφηκαν καθώς θεωρήθηκαν ειδωλολατρικοί. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου και των επόμενων τεσσάρων αιώνων της οθωμανικής κυριαρχίας η πόλη ήταν γνωστή ως Σινάνο, αλλά μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδας μετονομάστηκε σε Μεγαλόπολη με βασιλικό διάταγμα.
Τα ερείπια της αρχαίας Μεγαλόπολης βρίσκονται λίγο έξω από τη σύγχρονη πόλη στο δρόμο προς την Καρύταινα και βρίσκονται εκατέρωθεν της γέφυρας πάνω από τον ποταμό Αλφειό.
Ανασκαφές και αναστήλωση
Οι ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά από τη Βρετανική Σχολή από το 1890 έως το 1893 και συνεχίστηκαν τη δεκαετία του 1990 από τους καθηγητές Lauter και Σπυρόπουλο.
Το Αρχαίο Θέατρο αναστηλώνεται επί του παρόντος στο πλαίσιο προγράμματος της ΕΕ που χρηματοδοτείται από την UNESCO.
Κείμενο και φωτογραφίες, Nigel Copage, aspel.gr (Απαγορεύεται η αναδημοσίευση των φωτογραφιών χωρίς την έγκριση του δημιουργού)
