Η περίοδος των εορτών που ακολουθεί, είναι μια από τις πιο όμορφες περιόδους του χρόνου και συνήθως επηρεάζει τις διατροφικές μας συνήθειες, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις οικογενειακές και φιλικές συγκεντρώσεις, τα γιορτινά τραπέζια, τα παραδοσιακά Χριστουγεννιάτικα γλυκά και το αλκοόλ. Όλα αυτά είναι πιθανό να μας αγχώσουν λίγο, όταν είμαστε σε μια διαδικασία διαχείρισης του βάρους και των διατροφικών συνηθειών μας, οδηγώντας μας να βάζουμε στόχους που δεν είναι πάντοτε ρεαλιστικοί, όπως για παράδειγμα να μην φάμε καθόλου γλυκά από φόβο να μην το παρακάνουμε.
Αυτές οι απαγορεύσεις όμως που βάζουμε στον εαυτό μας, συνήθως τα κάνουν όλα πιο επιθυμητά, οδηγώντας μας τελικά να ενδώσουμε στον πειρασμό (συνήθως με μανία, καθώς μας έχει λείψει) και μας οδηγεί στο να νιώθουμε τύψεις μετά που «τα χαλάσαμε όλα».
Η κυρία Γιούλη Χαμπηλομάτη, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με γραφείο επί της Νεομάρτυρος Δημητρίου 1 στην Πλατεία Πετρινού, μας δίνει τις κατάλληλες συμβουλές για να καταναλώσουμε τα πάντα με μέτρο και βεβαίως χωρίς ενοχές.
Ας δούμε τις μας προτείνει.
1) Αρχικά, πώς μπορούμε να αποφύγουμε την μεγάλη κατανάλωση φαγητού και αλκοόλ στην περίπτωση που είμαστε καλεσμένοι σε κάποιο τραπέζι;
Ένα λάθος που κάνουμε συχνά τις μέρες που είμαστε καλεσμένοι σε κάποιο τραπέζι είναι να μένουμε αρκετές ώρες νηστικοί σκεπτόμενοι ότι θα φάμε απευθείας στο τραπέζι. Αυτό όμως έχει ως συνέπεια να πηγαίνουμε αρκετά πεινασμένοι με αποτέλεσμα να τρώμε μεγαλύτερη ποσότητα από αυτή που πραγματικά θέλουμε και χρειαζόμαστε. Ένας τρόπος λοιπόν για να περιορίσουμε τη μεγάλη κατανάλωση φαγητού είναι να φάμε κάτι ελαφρύ λίγο πριν πάμε στο τραπέζι, όπως μια σαλάτα με τόνο ή 1 αυγό βραστό με 1-2 φρυγανιές και λίγο τυρί ή 1 γιαούρτι και 1 φρούτο, ώστε να μην πάμε πολύ πεινασμένοι. Ακόμα ένα χρήσιμο εργαλείο είναι η μέθοδος του πιάτου, σύμφωνα με την οποία χωρίζουμε το πιάτο σε 3 μέρη και στο ½ πιάτο βάζουμε σαλάτα, στο ¼ βάζουμε πρωτεΐνη (κρέας, πουλερικά, τυρί) και στο υπόλοιπο ¼ υδατάνθρακες (ρύζι, πατάτες, τυχόν ορεκτικά που θέλουμε να δοκιμάσουμε). Επίσης, μπορούμε να επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε μικρότερα πιάτα και να φάμε με πιο αργό ρυθμό ώστε να δώσουμε χρόνο στον εγκέφαλο να καταλάβει ότι χορτάσαμε. Σε περίπτωση που θέλουμε να ξαναγεμίσουμε το πιάτο μας δίνουμε πρώτα λίγο χρόνο στον εαυτό μας να αντιληφθούμε αν πραγματικά πεινάμε καθώς συνήθως μετά από λίγο η επιθυμία αυτή μπορεί να υποχωρήσει. Σε κάθε περίπτωση το σημαντικό σε αυτές τις περιστάσεις είναι να απολαύσουμε πρώτα απ’ όλα την παρέα και να μην εστιάσουμε μόνο στο φαγητό που την συνοδεύει! Το ίδιο ισχύει και για την κατανάλωση αλκοόλ. Για παράδειγμα στα τραπέζια καλό θα ήταν να καταναλώνουμε το αλκοόλ σε συνδυασμό με το φαγητό καθώς έτσι έχει φανεί ότι απορροφάται με πιο αργό ρυθμό από τον οργανισμό μας. Επίσης, αποφεύγουμε να τσιμπήσουμε από τους ξηρούς καρπούς ή τα πατατάκια που μπορεί να το συνοδεύουν αφού αυτά συνήθως προκαλούν δίψα και μας οδηγούν να καταναλώσουμε μεγαλύτερη ποσότητα από το ποτό μας. Εξίσου σημαντικό στη διαχείριση της κατανάλωσης ποτού είναι και το νερό. Όταν νιώσουμε ότι διψάμε στο γιορτινό τραπέζι αντί για το ποτό μπορούμε να προτιμήσουμε να πιούμε νερό και μια καλή τακτική θα ήταν να δοκιμάσουμε να αφήσουμε το ποτήρι με το ποτό λίγο πιο μακριά μας στο τραπέζι και να υπάρχει ενδιάμεσα το νερό ώστε να είναι αυτό η πρώτη μας επιλογή όταν αναζητήσουμε να πιούμε κάτι. Τέλος, μπορούμε να δοκιμάσουμε να προσθέσουμε λίγα παγάκια στο ποτό μας ώστε να το αραιώσουμε και να πιούμε μικρότερη ποσότητα αλκοόλ.
2) Σε περίπτωση που εμείς μαγειρεύουμε για το γιορτινό τραπέζι, ποιες εναλλακτικές συνταγές μας προτείνετε να μαγειρέψουμε για να φτιάξουμε ένα ισορροπημένο γεύμα αλλά και συνάμα γευστικό;
Η γαλοπούλα είναι μια εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης με χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος και είναι το φαγητό που κυριαρχεί συνήθως στα γιορτινά τραπέζια. Σε περίπτωση επομένως που έχουμε αναλάβει εμείς να μαγειρέψουμε για το γιορτινό τραπέζι μπορούμε να προτιμήσουμε το ελαιόλαδο αντί για το βούτυρο, να αφαιρέσουμε το δέρμα και να την ψήσουμε μέσα σε μια ειδική σακούλα ή σε αλουμινόχαρτο μαζί με πορτοκάλι και μυρωδικά για να παραμείνει γευστική και να κρατήσει την υγρασία της. Όσον αφορά τη γέμισή της, μπορούμε φέτος να δοκιμάσουμε να την μαγειρέψουμε ξεχωριστά από τη γαλοπούλα καθώς έτσι απορροφάται λιγότερο λίπος κατά το μαγείρεμα. Επίσης αντί να βάλουμε πολύ κιμά και αλλαντικά, όπως τα λουκάνικα και το μπέικον που την κάνουν πιο πλούσια σε κορεσμένο λίπος, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε περισσότερα κάστανα, λαχανικά (π.χ. μανιτάρια, πιπεριές), αποξηραμένα φρούτα και ξηρούς καρπούς για να παραμείνει γευστική και να αντικαταστήσουμε το λευκό ρύζι με καστανό. Από εκεί και πέρα, καλό είναι να αποφύγουμε να μαγειρέψουμε κάτι τηγανητό και να δοκιμάσουμε εναλλακτικούς τρόπους μαγειρέματος, όπως για παράδειγμα οι πατάτες αντί για τηγανητές να γίνουν ψητές ή στη λαδόκολλα. Τέλος, στις σαλάτες μπορούμε να προσθέσουμε κάποιο φρούτο (φρέσκο ή αποξηραμένο) και ξηρούς καρπούς ώστε να δώσουμε γεύση αντί για τα αλλαντικά καθώς και να φτιάξουμε μόνοι μας τη σως της.
3) Όλοι γνωρίζουμε ότι τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά συνδέονται με την παρασκευή πολλών γλυκών. Πώς μπορούμε να καταναλώσουμε λιγότερη ζάχαρη και να φτιάξουμε τα παραδοσιακά μελομακάρονα με πιο ισορροπημένο τρόπο;
Η παρουσία των γλυκών είναι ιδιαίτερα έντονη τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά καθώς και τις μέρες πριν από αυτά, όπως όλοι γνωρίζουμε.
Μια καλή αρχή για να περιορίσουμε την κατανάλωση ζάχαρης είναι να προσπαθήσουμε να μην έχουμε διαθέσιμα πολλά γλυκά στο σπίτι, ειδικά τις μέρες πριν τις γιορτές που δεν έχουμε προγραμματίσει κάποιο τραπέζι.. Φυσικά αυτές τις μέρες θα καταναλώσουμε γλυκά, ίσως και σε μεγαλύτερη ποσότητα σε σχέση με την υπόλοιπη χρονιά, όμως το θέμα είναι ακόμα κι αυτό να το οριοθετήσουμε με κάποιον τρόπο. Μπορούμε να θέσουμε εμείς κάποιο όριο στον εαυτό μας, όπως για παράδειγμα 4 γλυκά/ εβδομάδα ή 1 γλυκό/ ημέρα ώστε να τα απολαύσουμε μεν, με μέτρο δε και να προτιμάμε να το φάμε μετά το γεύμα και όχι πριν από αυτό. Το σημαντικό είναι να τα καταναλώσουμε όποτε πραγματικά τα θέλουμε και όχι απλά όταν μας τα προσφέρουν σαν κέρασμα ή επειδή υπάρχουν στο σπίτι. Αν θέλουμε να τα φτιάξουμε με πιο ισορροπημένο τρόπο και να γίνουν πιο θρεπτικά μπορούμε να δοκιμάσουμε την παραδοσιακή συνταγή με κάποιες τροποποιήσεις όπως για παράδειγμα να χρησιμοποιήσουμε αλεύρι ολικής αλέσεως ή βρώμη, να μειώσουμε ή να αποφύγουμε τελείως τη ζάχαρη και αντί να τα σιροπιάσουμε να τα βουτήξουμε σε μέλι αναμεμειγμένο με νερό.
4) Τι συμβουλές θα δίνετε στους γονείς, ώστε τα παιδιά να καταναλώσουν με μέτρο εκείνες τις ημέρες γλυκά;
Όπως συμβαίνει με τους ενήλικες έτσι και τα παιδιά λατρεύουν τα γλυκά και περιμένουν με ανυπομονησία τις γιορτινές μέρες για να τα απολαύσουν.
Η λύση κι εδώ είναι αντίστοιχη με αυτή που προτείνεται για τους ενήλικες! Αρχικά αποφεύγουμε να έχουμε στο σπίτι γλυκά σε μεγάλη ποσότητα ειδικά τις μέρες πριν από τις γιορτές, καθώς όταν υπάρχουν άμεσα διαθέσιμα είναι λογικό να τα ζητάνε τα παιδιά. Ακόμα, μπορούμε να φτιάξουμε εμείς παρέα με τα παιδιά τα αγαπημένα τους γλυκά καθώς έτσι και αυτά θα το απολαύσουν και παράλληλα θα έχουμε τη δυνατότητα να αντικαταστήσουμε κάποια από τα συστατικά τους με πιο θρεπτικές επιλογές. Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι το κλειδί για την καλύτερη αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων δεν είναι η «απαγόρευση» αλλά η «οριοθέτηση». Ας δοκιμάσουμε να συζητήσουμε με τα παιδιά ποιες είναι οι επιπτώσεις της μεγάλης κατανάλωσης γλυκών για την υγεία ώστε να αντιληφθούν για ποιο λόγο δεν γίνεται να τα καταναλώνουν ανεξέλεγκτα. Μπορούμε να καταλήξουμε από κοινού από την αρχή της εορταστικής περιόδου σε μια «συμφωνία» για τη συχνότητα και το είδος των γλυκών που θα καταναλώσουν αυτό το διάστημα. Σε κάθε περίπτωση είναι πιθανό η συμφωνία αυτή να μην μπορεί να τηρηθεί κάποιες συγκεκριμένες μέρες (π.χ. ανήμερα των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς ή σε κάποιο τραπέζι) όμως ακόμα κι αν σπάσει είναι σημαντικό να εξηγήσουμε στα παιδιά ότι κάθε κανόνας έχει και τις εξαιρέσεις του και να συνεχίσουμε το υπόλοιπο διάστημα με τα όρια που ήδη έχουμε θέσει.
Εύχομαι σε όλους καλές γιορτές με υγεία, ευτυχία και πολλή αγάπη! Ο νέος χρόνος να φέρει στον καθένα ό,τι πραγματικά επιθυμεί!
Η κυρία Γιούλη Χαμπηλομάτη είναι απόφοιτος του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών με μετεκπαίδευση στις Διατροφικές Διαταραχές και την Παχυσαρκία (Master Practitioner in Eating Disorders and Obesity) στο Κέντρο Εκπαίδευσης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών (ΚΕΑΔΔ) σε συνεργασία με τον Βρετανικό Σύλλογο Ψυχολόγων (BPS) καθώς και με μεταπτυχιακές σπουδές στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου πάνω στον τομέα της Δημόσιας Υγείας.
Διεύθυνση γραφείου: Νεομάρτυρος Δημητρίου 1, Πλατεία Πετρινού, Τρίπολη, 22132
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 6955 463 411, 2713 008 446
E-mail: g.champilomati@gmail.com
Facebook: Γιούλη Α. Χαμπηλομάτη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Instagram: nutri__you